İyi Hal İndirimi Nedir?

5237 sayılı TCK’nın “Takdiri İndirim Nedenleri” başlıklı 62. Maddesi ile hakime takdir yetkisi verilmiştir.

Madde 62- “(1) Fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerin varlığı halinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine, müebbet hapis; müebbet hapis cezası yerine, yirmibeş yıl hapis cezası verilir. Diğer cezaların altıda birine kadarı indirilir.

(2) Takdiri indirim nedeni olarak, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurulabilir. Takdiri indirim nedenleri kararda gösterilir.”

Öncelikle bu hükmün TCK m. 61/1’de sayılan cezanın alt ve üst limiti arasından verilmesinde göz önünde bulundurulan hallerden ayrıca olduğu belirtilmelidir.

Kanun hükmünden de anlaşıldığı üzere İyi hal indirimi olarak bilinen kavram, yargılama sonucunda cezalandırılmasına karar verilen failin cezasının; geçmişi, sosyal ilişkileri, yargılama sırasındaki tutum ve davranışları gibi nedenlerle indirilmesidir.

İyi hal indirimi kavramı özellikle kamuoyunda sıkça tartışılan çocuk ve kadın cinayetleri gibi konularda gündeme gelmekte ve eleştirilmektedir. TCK m. 62’nin gerekçesine bakıldığında hükümde yer alan takdiri indirim nedenlerinin sınırlı olmadığı ve örnek maiyetinde olduğu belirtilmiştir.

Hakimin takdir yetkisini kullanmak ve cezayı azaltmak zorunda olmadığı bir gerçektir. Ancak bununla birlikte ilgili dosya özelinde takdiri indirim nedeninin olup olmadığı konusunda araştırma yapmak zorundadır. Zira gerekçeli kararda takdiri indirim nedenlerinden hiç bahsedilmemesi durumunda hukuka aykırılık oluşacaktır.

“…Somut olayda takdiri indirim uygulanmasının ‘makul’ ve ‘makbul’ olup olmadığı değerlendirildiğinde; … suçun işlenme biçimindeki hususiyetler, toplumda meydana getirdiği tepki ve infial, kamu vicdanını rencide edici niteliği nazara alındığında, takdiri indirime müstehak, görülmeyen sanık lehine, hak etmediği halde takdiri indirim uygulanmasına karar verilmesi suretiyle eksik cezaya hükmolunması bozmayı gerektirmiştir.” (Yargıtay 1. Ceza Dairesi’nin 09.04.2019 tarihli, 2019/276 E. ve 2019/2151 K.)

Yer verilen kararda da Yargıtay 1. Ceza Dairesi tarafından iyi hal indiriminin uygulanmasında bu durumun “toplumda meydana getirdiği tepki ve infial ile kamu vicdanını rencide edici nitelikte olması” göz önünde bulundurulmalıdır.

Prof. Dr. Ersan Şen’e göre; “…takdiri indirim nedenlerine tümü ile karşı olmak hatalıdır. Cezanın bireyselleştirilmesi maksadıyla kovuşturmayı yapan hakime tanınan bu yargı yetkisinin kaldırılmasını savunmak yerine, toplumu ve hukuk düzenini rahatsız eden, hassasiyet gösterilen meselelerde, örneğin kadına ve çocuğa karşı işlenen şiddet içerikli suçlarda takdiri indirim nedenlerinin tatbiki istenmemekte ise, bu konuda 62. maddeye istisna koyulmalı veya 62. maddenin takdiri indirim nedenleri sadece faile değil, fiille ilgili konularda da tüm suçlar ve belirttiğimiz bu suçlar yönünden sıkılaştırılmalıdır. Bu nedenle; toplumda infiale yol açan olaylardan dolayı faillere takdiri indirim nedenlerinin kabul edilemeyeceği durumda TCK m.62’de değişikliğe gidilmesi zorunlu olup şartları oluştuğu durumda TCK m.62’yi tatbik eden hakimlerin eleştirilmesi isabetli değildir.” [1]

Kanaatimce; emsal Yargıtay içtihatlarından da yola çıkarak, kamuoyu nezdinde infial yaratacak durumlarda ve gerçek anlamda kamu vicdanını zedeleyen hallerde hakimin iyi hal indirimi uygulaması hukuka aykırıdır. Her ne kadar TCK m. 62 ile hakime bir takdir hakkı tanınmış ise de bu takdir hakkı sınırsız değildir. Şüphesiz ki hakimin takdir hakkı ile vereceği kararların da hakka, adalete ve vicdani huzura hizmet etmesi gerekmektedir. Dolayısıyla bu hususlar gözetilmeden tatbik edilen iyi hal indiriminin bozma sebebi teşkil edebileceği görüşündeyim.

Av. Mehmet Berke ERYILMAZ

[1] Prof. Dr. Ersan Şen – İyi Hal İndirimi www.hukukihaber.net/iyi-hal-indirimi-makale,7285.html