AYM’YE BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI

6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu Ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 51. maddesine göre; “Bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığı tespit edilen başvurucular aleyhine, yargılama giderlerinin dışında, ayrıca ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına hükmedilebilir.”

Yine aynı konuda düzenlenmiş Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün 83. maddesinde; “Başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi hâlinde incelemenin her aşamasında başvuru reddedilir ve yargılama giderleri dışında, ilgilinin ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilebilir.”

Görüleceği üzere bireysel başvuru hakkının kötüye kullanımına ilişkin birbirine paralel iki düzenleme bulunmaktadır. Uygulaması çok görülmemekle birlikte bazı hallerde AYM’ye başvuran kişilerin “başvuru hakkını kötüye kullanmaları” gerekçesiyle bu maddelere dayanılarak cezalandırıldığı görülmektedir.

Konuya ilişkin en yakın tarihli örnek olarak 24 Kasım 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2019/42199 sayılı başvuru gösterilebilir. Bu kararda Anayasa Mahkemesi yukarıda yer verilen düzenlemelerden bahsederek;

“Anılan düzenlemelerde genel olarak bir hakkın öngörüldüğü amaç dışında ve başkalarını zarara sokacak şekilde kullanılmasının hukuk düzenince himaye edilmeyeceğini ifade eden hakkın kötüye kullanılmasının bireysel başvuru alanında özel olarak ele alındığı açıkça görülmektedir. Bu bağlamda bireysel başvuru usulünün amacına açıkça aykırı olan ve Anayasa Mahkemesinin başvuruyu gereği gibi değerlendirmesini engelleyen davranışların başvuru hakkının kötüye kullanılması olarak değerlendirilmesi mümkündür …

Bu kapsamda özellikle mahkemeyi yanıltmak amacıyla gerçek olmayan maddi vakıalara dayanılması veya bu nitelikte bilgi ve belge sunulması, başvurunun değerlendirilmesi noktasında esaslı olan bir unsur hakkında bilgi verilmemesi, başvurunun değerlendirilmesi sürecinde vuku bulan ve söz konusu değerlendirmeyi etkileyecek nitelikte yeni ve önemli gelişmeler hakkında mahkemenin bilgilendirilmemesi suretiyle başvuru hakkında doğru bir kanaat oluşturulmasının engellenmesi, medeni ve meşru eleştiri sınırları saklı kalmak kaydıyla bireysel başvuru amacıyla bağdaşmayacak surette içeriksiz bir başvuruda bulunulması durumunda başvuru hakkının kötüye kullanıldığı kabul edilebilecektir. …

… başvurucu açısından gerekçeli kararın 14/11/2019 tarihinde tebliğ edilmesi ile nihai karardan haberdar olunduğu iddiasının gerçeği yansıtmadığı… başvurucunun Ceza İnfaz Kurumundayken talebi üzerine gerekçeli kararın tebliğ edilmesine ilişkin müzekkere yazıldığı, bu şekilde nihai karardan en geç 13/2/2018 tarihinde haberdar olduğu mevcut bilgi ve belgelerden anlaşılmıştır. …” denilmiştir.

Yer verilen kararda başvurucunun başvuru konusu gerekçeli kararın tebliğ tarihine ilişkin olarak mahkemeyi yanıltıcı beyanda bulunduğu kabul edilmiş ve bu nedenle başvuru hakkının kötüye kullanıldığı yönünde karar verilerek yasal düzenlemelere atıfla başvurucuya disiplin para cezası verilmiştir.

Mahkemenin yaptığı açıklamalar ile ne gibi eylemlerin başvuru hakkının kötüye kullanımı olarak kabul edileceği konusunda bir takım örnekler bulmaktayız;

· Mahkemeyi yanıltmak amacıyla gerçek olmayan maddi vakıalara dayanılması veya bu nitelikte bilgi ve belge sunulması,

· Başvurunun değerlendirilmesi noktasında esaslı olan bir unsur hakkında bilgi verilmemesi,

· Başvurunun değerlendirilmesi sürecinde vuku bulan ve söz konusu değerlendirmeyi etkileyecek nitelikte yeni ve önemli gelişmeler hakkında mahkemenin bilgilendirilmemesi suretiyle başvuru hakkında doğru bir kanaat oluşturulmasının engellenmesi,

· Medeni ve meşru eleştiri sınırları saklı kalmak kaydıyla bireysel başvuru amacıyla bağdaşmayacak surette içeriksiz bir başvuruda bulunulması

gibi durumunda bireysel başvuru hakkının kötüye kullanıldığı kabul edilebilecektir.

Bireysel başvuru hakkı, verilmiş en önemli haklardan biri olup bunun iyi niyetle kullanılması gerekmektedir. Hukuk sisteminin kötü niyeti hiçbir zaman korumayacağını da unutmadan hak arama sürecinin buna göre yürütülmesi sağlıklı ve doğru olandır.